کد مطلب:44053 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:24

گنجینه پرسمان » خانواده و زندگي

6 ماه است كه از ازدواج ما مي گذرد و با شوهرم هميشه درگيري دارم. خواهشمند است مرا راهنمايي نماييد.

با توجه به تحصيلات حوزوي و دانشگاهي شما به نظر مي رسد به خوبي توانستهايد نقاط ضعف خود را شناسايي كنيد و آن را تحليل نماييد. از اين جهت يك مرحله از خودسازي را (كه شناخت رذايل و پي بردن به نقاط ضعف است) برداشتهايد.

آن چه در مجموع مي توان به عنوان نقاط ضعف ياد كرد عبارتند از: لجاجت، زودرنجي، غرور، حسادت و كينه توزي، اگر خواهان زندگي سالم و دور از تنش هستيد، بايد صفات رذيله را از خود دور كنيد.

هر يك از صفات مذكور كافي است كه كانون گرم خانواده را به سردي بكشاند و منشأ بروز اختلافات و كشمكشها باشد. بنابراين صرف نظر از اين كه صفات رذيله، مانع قرب الهي است و براي سير و سلوك انسان خطر جدي حساب مي شود، در روابط اجتماعي انسان نيز تأثير دارد. وجود صفات ياد شده به اقرار خودتان باعث شده است كه از نماز لذت نبريد، حضور قلب در نماز نداشته باشيد و حتي نسبت به آن سهل انگار باشيد و از زندگي خود لذت نبرده و راضي نباشيد. نيز هميشه در غم و اندوه به سر ببريد و از همسر و اطرافيان احساس رضايت نداشته باشيد. چنان كه شاد و سرحال و با نشاط نباشيد و هميشه با همسر درگيري داشته باشيد. از اين جهت لزوم مبارزه با صفات رذيله و طرد آن از وجود خود و اصلاح نفس، نياز به استدلال ندارد. پس بايد هر چه زودتر وارد عمل شويد، چون صفات رذيله در صورتي كه به حال خود رها شوند و با جديت با آنها مبارزه نشود، روز به روز شديدتر مي شود و آدمي را قدم به قدم از عالم انسانيت و معنويت دور مي سازد، در نتيجه مشكلات اخلاقي انسان در همان چند صفت رذيله باقي نميماند و تمام وجود انساني از نظر اخلاقي دچار مشكل مي شود و انسان را از خداوند دور مي كند. در اين راستا به چند نكته دقت داشته باشيد:

توصيهها:

1- از خودسازي وغلبه بر صفات منفي مأيوس نباشيد. يكي از دامهاي شيطاني، يأس و نااميدي است. نبايد بپنداريد كه صفات رذيله را مي توان در مدّت كوتاه و با تلاش اندك از بين برد. اگر چنين بود، مبارزه با نفس را جهاد اكبر نميناميدند. بر حسب شدّت و ضعف اين صفات و ميزان تلاش انسان و مراتب ايمان به خدا ممكن است غلبه بر اين صفات، از چندين ماه تا چند سال به طول بيانجامد. گفتهاند يكي از بزرگان را ديدند كه از شدّت خوشحالي در پوست نميگنجيد، وقتي سبب را پرسيدند گفت: چهل سال است مجاهدت كردهام تا حسد را از خود ريشه كن سازم و اكنون ديدم كه به اين كار موفق شدهام.(1)

پس ضمن اميدواري و پرهيز از يأس بايد با قاطعيت وارد كارزار سخت با نفس شد.

2- براي در مان هر دردي بايد ريشه و علت بيماري را شناخت و آن را بر طرف كرد.

به نظر بزرگان علم اخلاق، ريشه همه مفاسد و از جمله حسادت، غرور و زودرنجي، خودخواهي است. تا اين صفت رذيله بر طرف نشود، نميتوان توقع داشت صفات مذكور ريشه كن شود. امام خميني مي نويسد: خودخواهي منشأ همه مفاسد است.(2)

مادر بتها بت نفس شماست

زان كه آن بت مادر و اين بت اژدهاست

سرچشمه اختلاف ميان انسانها و از جمله اختلاف زن و شوهر، خودخواهي و خود محوري است.

در نامه مرقوم داشتهايد كه در اكثر موارد مي دانيد خودتان مقصريد، ولي آن چه باعث مي شود از همسرتان عذر خواهي نكنيد و يا از برخورد ناصحيح خود دست برنداريد، غرور و خودخواهي است. شكاف بين قول و عمل از همين جا ناشي مي شود. كسي كه در دام خودخواهي افتاده، در فرهنگي كه براي خود ساخته، خود را در جاي حق نهاده و براي ديگران حقي قائل نيست.

خودخواهي در پيوند دلها تأثير منفي دارد و تا مرحله نفرت و بيزاري پيش مي رود.

راه عملي مبارزه با خود خواهي چيست؟

3- مهمترين راه درمان خودخواهي، مبارزه مستقيم با نُمودهاي خودخواهي است. از اين رو اسلام با صفاتي از قبيل حسد، خودنمايي، جاهطلبي، كينه توزي و تكبر به شدّت مبارزه كرده و از طرف ديگر، صفاتي چون خير خواهي، فروتني، عفو وگذشت را مورد تأكيد قرار داده است.

4- به نظر علماي اخلاق، راه مقابله با صفات رذيله، عمل بر خلاف تمايلات دروني است، مثلاً كسي كه حسود است، زماني كه امتيازات دوستان يا همسر خود را مي بينيد يا سخن از برتريهاي ديگران مي شود، بايد در همان لحظه، در دل توجه به خدا كند و خود را از اين كه حق شخص مورد نظر را زير پا نهد، برحذر دارد. از اين رو نه تنها زبان به بدگويي و تحقير او نگشايد، بلكه بر خلاف ميل قلبي، امتيازاتِ به حق او را تأييد كند و بر خلاف اقتضاي صفت بد، عمل كند.

نكته ديگر آن است كه بداند امتيازات و كمالات ديگران هرگز مانع برخورداري او نيست. از طرفي به عواقب حسادت بينديشد كه عبارتند از:

1- به خطر افتادن دين و ايمان. امام صادق(ع) فرمود: حسد ايمان را مي خورد، همان طوري كه آتش هيزم را از بين مي برد.(3)

2- زوال حسنات: رسول خدا(ص) مي فرمايد: حسد خوبيها را تباه مي كند.(4)

3- به خطر افتادن سلامت: امام علي(ع) مي فرمايد: تندرستي از كمي رشك بردن است.(5)

4- تنهايي: منفور شدن و تنهايي، از پيامدهاي طبيعي حسد است. امام علي(ع) مي فرمايد: براي حسود دوستي نيست.(6)

نكته ديگر آن است كه حسود بداند تنها به ضرر خود كار مي كند. امام صادق(ع) مي فرمايد: حسود پيش از آن كه به ديگران زيان وارد كند، به خود آسيب مي زند.

در نامه مرقوم داشتهايد از اين كه مي بينيد همسرتان با اخلاق خوب خود خانواده شما را به خويش متوجه مي سازد، حسودي مي كنيد، در حالي كه اگر قدري بينديشيد خواهيد ديد جاي حسادت نيست، بلكه جاي حمد و ستايش الهي است. بايد از اخلاق خوب همسرتان لذّت ببريد و خداوند را بر اين نعمت سپاس بگوييد، حتي او را در اين جهت تشويق نماييد. جالب آن كه همسر شما در دل پدر و مادر و اقوام تان جا باز كرده، نه همسر ديگران. از اين بابت بايد خوشحال باشيد. انسانها از اين كه چيزي كه متعلق به آنها است، ارزشمند باشد، خوشحال مي شوند، نه ناراحت!

البته حق داريد غبطه بخوريد، نه حسادت. امام صادق(ع) فرمود: مؤمن از مشاهده نعمتِ صاحب نعمت حسد نميبرد، بلكه غبطه مي خورد و از خداوند همانند آن نعمت را آرزو مي نمايد، ولي منافق غبطه نميخورد و حسد مي ورزد.(7)

شاد نبودن شما دليلش وجود همين بيماري روحي يعني حسادت است. تا اين معضل را حل نكنيد، نميتوانيد غم و اندوه را از خود دور كنيد. به جاي جسادت، رمز موفقيت ايشان را كه خوش خويي است، در خود ايجاد كنيد. اگر در اين جهت موفق نبوديد، مهم نيست. همه افراد همه خوبيها را ندارند. حتماً شما هم صفات پسنديدهاي داريد كه همسرتان فاقد آن است. براي غلبه بر مشكلات كسي بهتر از خودتان نميتواند كارساز باشد. بايد براي اصلاح خود تصميم بگيريد و با رياضت و تمرين و صبر، صفات رذيله را از خود دور كنيد تا از زندگي لذت ببريد.

آيا حيف نيست در آغاز زندگي مشترك، با بدخُلقي و بهانه جويي طعم شيرين زندگي را بر ذائقه خود و همسرتان تلخ نماييد؟ ايام پس از سپري شدن، هيچ وقت بر نميگردد. حتي اگر در آينده بتوانيد حالت تعادل خويش را بازيابيد و صفات بد را از بين ببريد، دوران حال را كه مي توانيد از آن بهتر استفاده كنيد و لذّت ببريد و سعادت اخروي خويش را فراهم آوريد، از دست خواهيد داد؛ بنابراين بايد هر چه زودتر براي بهبود وضعيت خود تلاش كنيد.

شما كه فردي تحصيل كردهاي مي باشيد، نبايد دچار توهّم و خرافه عوام شويد و باور كنيد اگر مادرتان مشكل رواني دارد، شما هم مشكل رواني داريد! اينها تلقينات منفي مي باشد كه ره آورد تخيّلات است.

به نظر ما شما مشكل رواني نداريد اما مشكل اخلاقي داريد، چون به خوبي درك مي كنيد و از وضعيت خود خبر داريد. تا دير نشده، به زندگي آينده خود فكر كنيد و بيش از اين لجبازي نكنيد كه صبر همسرتان حدي دارد. چه بسا ممكن است واكنش تندي نشان دهد. آن روز ديگر افسوس سودي ندارد.

نعمتي را كه خداوند به شما داده (كه همسر مهربان و خوشرو است) ناسپاسي كرده، ناسپاسي نعمت را از كف بيرون مي كند. بايد فكر كنيد بسياري هستند كه با همسران بد اخلاق و داراي مشكلات مختلف، سر مي كنند و از زندگي خود راضي هستند اما شما چقدر از آنها عقب افتادهايد! البته شايد همسرتان برخي صفات نامطلوب داشته باشد، اما طبيعي است و نبايد به فكر خوب مطلق از هر جهت باشيد.

فكر معقول بفرما گل بي خار كجاست؟! در نامه مرقوم داشتهايد كه كتابهاي زيادي درباره وظيفه همسرداري مطالعه كردهايد امّا كمتر از آن استفاده نمودهايد دليلش آن است كه به نصايح بزرگان عمل نكردهايد! از آگاهي تا عمل، راه بسيار است. بايد با جسارت و قاطعيت، از خود بگذريد و خويش را فراموش كنيد. اگر در موردي مقصر بوديد، از همسرتان عذر خواهي نماييد. بگو مگو و جدل با همسر و عقده گشايي، دور از اخلاق اسلامي است. اين برخورد زمينه بيماري رواني را فراهم مي كند. پيامبر اسلام(ص) مي فرمايد: آدم بد اخلاق نفس خود را در رنج و عذاب دائم قرار مي دهد.(8) اخلاق خوب بهترين پشتوانه پيمان زناشويي است. به اين روايت بنگر كه به رسول خدا(ص) عرض شد: فلان شخص زن خوبي است، روزها روزه دارد و شبها عبادت مي كند، ولي بداخلاق است! همسايه هايش را آزار مي رساند. حضرت فرمود: هيچ خير و خوبي ندارد و از اهل دوزخ مي باشد.(9) بد اخلاقي در همه چير حتي در عبادت تأثير منفي مي گذارد، چون موجب قساوت قلب مي شود و نميگذارد انسان از عبادتش لذّت ببرد. انساني كه با ديگران نميتواند ارتباط خوبي داشته باشد، مطمئناً با خداوند نيز نميتواند ارتباط خوبي برقرار كند. با نزديك شدن به خداوند مي توانيد، نفس خود را كنترل نموده و بر صفات ناپسند غلبه كنيد. به بهانه خارج شدن از يكنواختي (كه عذري بدتر از گناه است) زندگي را در سراشيبي تباهي قرار ندهيد! چرا به جاي لج بازي و خودخواهي، از گذشت لذّت نميبريد؟ چرا از اين كه به سخن همسرتان گوش دهيد و كسي را كه دوست مي داريد، خوشحال كنيد، لذت نميبريد؟ چرا از اين كه همسرتان خوش خلق است و در ميان خانواده جا باز كرده، لذت نميبريد؟ بياييد يك بار به جاي كارهاي گذشته، بر خلاف آنها انجام بدهيد و از اين كار لذت ببريد. از اين كه همسرتان را خوشحال كنيد و بر خلاف خواسته نفس قدم برداريد، خوب بودن برايتان آسان خواهد شد و لذّت بخش. نيز به زندگي شيرين و آنچه فلسفه آفرينش زوجين است، دست خواهيد يافت.

قرآن مجيد فلسفه ازدواج را رسيدن به آرامش مي داند. همه به دنبال آرامش هستند، ولي متأسفانه شما با دست خود آن را به كشمكش و تنش مبدل مي سازيد. راه صحيح و منطقي براي تنوع بخشيدن به زندگي و خارج شده از يكنواختي، تفريح سالم، مسافرت، رفت و آمد با خويشان و استفاده از طبيعت است اميدواريم كه از پاسخ صريح ما رنجيده خاطر نگرديد و موارد ياد شده را با دقت مطالعه نماييد و در نامه بعدي نظريات خود را مطرح كنيد.اگر كتاب آيين همسرداري آقاي ابراهيم اميني را نخواندهايد، حتماً با دقت مطالعه نماييد.

پي نوشتها:

1. محمد علي سادات، اخلاق اسلامي، ص 132.

2. امام خميني، سرالصلاة، ص 68.

3. بحارالانوار، ج 70، ص 244.

4. همان، ص 418.

5. نهج البلاغه، قصار 248.

6. غررالحكم، ج 1، ص 223.

7. كافي، ج 2، ص 307.

8. بحارالانوار، ج 73، ص 298.

9. همان، ج 103، ص 253.